آفت دهان یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از کودکان در مراحل مختلف رشد با آن مواجه می‌شوند. این ضایعات دردناک باعث نگرانی والدین شده و ناراحتی و بی‌قراری کودک را نیز به همراه دارند. علل مختلفی برای بروز آفت دهان وجود دارد، از جمله عوامل ویروسی، باکتریایی یا حتی استرس. در این مقاله به بررسی دلایل ایجاد آفت دهان در کودکان و روش‌های درمان آن می‌پردازیم تا والدین بتوانند به درستی اقدام کنند.

آفت دهان چیست؟

آفت دهان یا زخم‌های آفتی در کودکان، ضایعات دردناک و کوچکی هستند که معمولاً در داخل دهان، روی زبان، لثه‌ها یا داخل گونه‌ها ظاهر می‌شوند. این آفت‌ها ممکن است به دلیل عوامل مختلفی مانند ضعف سیستم ایمنی، استرس، عفونت‌ها یا آسیب‌های فیزیکی به دهان بروز کنند. آفت دهان در کودکان ممکن است موجب ناراحتی در هنگام خوردن یا صحبت کردن شود و گاهی همراه با التهاب و قرمزی باشد. در بیشتر موارد، آفت دهان به خودی خود بهبود می‌یابد، ولی در برخی مواقع نیاز به درمان خاصی دارد.

 

علائم آفت دهان در کودکان

آفت دهان در کودکان با علائم مختلفی خود را نشان دهد که برخی از آنها ممکن است باعث ناراحتی کودک شود. این علائم معمولاً شامل درد، التهاب و زخم‌های کوچکی هستند که در داخل دهان ظاهر می‌شوند.

نشانه‌های اولیه و شدت علائم

نشانه‌های اولیه آفت دهان در کودکان شامل قرمزی و تورم در ناحیه دهان است. کودک ممکن است به هنگام خوردن یا نوشیدن احساس درد یا ناراحتی کند. در ابتدا، ممکن است نواحی کوچکی از دهان شروع به قرمز شدن و سپس ایجاد زخم‌های کوچک و دردناک کند. شدت علائم معمولاً بسته به سیستم ایمنی کودک و عوامل دیگر متفاوت است.

مدت زمان بهبودی آفت دهان

مدت زمان بهبودی آفت دهان در کودکان معمولاً بین 7 تا 14 روز طول می‌کشد. بیشتر آفت‌ها به خودی خود بهبود می‌یابند و در این مدت، کودک ممکن است همچنان با درد یا ناراحتی‌های جزئی مواجه باشد. در صورت بروز عوارض یا عفونت‌های ثانویه، مدت زمان بهبودی ممکن است طولانی‌تر شود.

تفاوت آفت دهان با تبخال

آفت دهان با تبخال تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

• محل بروز

آفت دهان معمولاً در داخل دهان، مانند لثه‌ها، زبان و داخل گونه‌ها ایجاد می‌شود. اما تبخال معمولاً در ناحیه بیرونی دهان، مانند لب‌ها و اطراف آنها ظاهر می‌شود.

• علت بروز

آفت دهان ناشی از عوامل مختلفی مانند استرس، بیماری‌های ویروسی یا آسیب‌های فیزیکی است. ولی تبخال توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود و معمولاً به دلیل ضعف سیستم ایمنی فعال می‌شود.

• ظاهر زخم‌ها

در آفت زخم‌ها گرد یا بیضی‌شکل هستند و معمولاً به رنگ سفید یا زرد با حاشیه قرمز ظاهر می‌شوند. ولی در تبخال زخم‌ها معمولاً بصورت تاول‌های کوچک پر از مایع هستند که بعد از مدتی ترکیده و زخم‌های خشکی به جا می‌گذارند.

• مدت زمان درمان

آفت دهان معمولاً در عرض یک تا دو هفته به خودی خود بهبود می‌یابد. ولی تبخال ممکن است مدت بیشتری (دو تا چهار هفته) طول بکشد و در برخی موارد به داروهای ضد ویروسی نیاز دارند.

انواع آفت‌های دهانی در کودکان

آفت‌های دهانی در کودکان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر یک ویژگی‌ها و شدت متفاوتی دارند. این انواع آفت‌ها ممکن است بر اساس عوامل مختلفی مانند سیستم ایمنی، سن و شرایط خاص کودک بروز کنند.

آفت‌های کوچک و مکرر

آفت‌های کوچک و مکرر معمولاً زخم‌های کوچکی هستند که در داخل دهان، به ویژه بر روی لثه‌ها و زبان ظاهر می‌شوند. این نوع آفت‌ها دردناک هستند اما معمولاً مدت زمان بهبودی آنها کوتاه است و بین 7 تا 10 روز بهبود می‌یابند.

آفت‌های تبخالی

آفت‌های تبخالی معمولاً به دلیل عفونت ویروسی ایجاد می‌شوند و بیشتر در نواحی بیرونی دهان و اطراف لب‌ها ظاهر می‌شوند. این نوع آفت‌ها معمولاً با تاول‌های کوچک پر از مایع همراه هستند و به راحتی به زخم‌های خشکی تبدیل می‌شوند که ممکن است خارش و درد زیادی ایجاد کنند. آفت‌های تبخالی ممکن است به شدت عفونی باشند و از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.

آفت‌های شدید و گسترده

آفت‌های شدید و گسترده به زخم‌هایی اطلاق می‌شود که به طور همزمان در مناطق وسیعی از دهان بروز می‌کنند و ممکن است درد شدیدی به همراه داشته باشند. این نوع آفت‌ها معمولاً به دلیل ضعف شدید سیستم ایمنی یا شرایط خاص پزشکی مانند بیماری‌های ویروسی یا خودایمنی ایجاد می‌شوند.

علت ایجاد آفت دهان در کودکان

در این بخش با مهم‌ترین علت‌های ایجاد آفت دهان در کودکان آشنا می‌شویم.

عفونت‌های ویروسی، باکتریایی و قارچی

عفونت‌های ویروسی مانند ویروس هرپس سیمپلکس و ویروس‌های مشابه می‌توانند منجر به بروز آفت دهان در کودکان شوند. این ویروس‌ها به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند و باعث بروز زخم‌های دردناک در داخل دهان می‌شوند. همچنین، برخی از عفونت‌های باکتریایی و قارچی نیز می‌توانند عامل ایجاد آفت دهان در کودکان باشند.

ضعف سیستم ایمنی

سیستم ایمنی ضعیف یکی از عوامل رایج در بروز آفت دهان در کودکان است. هنگامی که سیستم ایمنی بدن نتواند به درستی از بدن در برابر عوامل خارجی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها دفاع کند، کودک مستعد ابتلا به آفت‌های دهانی می‌شود.

استرس و عوامل روانی

استرس یکی از عوامل مهمی است که منجر به بروز آفت دهان در کودکان می‌شود. فشارهای روانی مانند اضطراب، تغییرات در محیط اجتماعی یا مدرسه و حتی تنش‌های خانوادگی به کاهش قدرت دفاعی بدن و بروز آفت‌های دهانی کمک می‌کنند.

آسیب‌های فیزیکی به دهان (ضربه، گاز گرفتن تصادفی)

آسیب‌های فیزیکی به دهان، مانند ضربه به دندان‌ها یا گاز گرفتن تصادفی داخل دهان، ممکن است باعث بروز آفت دهان شوند. این نوع آفت‌ها معمولاً در اثر آسیب‌های فیزیکی ایجاد شده و ممکن است با درد و التهاب همراه باشند.

حساسیت‌های غذایی و آلرژی

حساسیت‌های غذایی و آلرژی‌های مختلف نیز یکی از علل ایجاد آفت دهان در کودکان هستند. برخی از مواد غذایی مانند مرکبات، لبنیات یا آجیل ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک و ایجاد آفت‌های دهانی شوند.

کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی

کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی، به ویژه ویتامین‌های گروه B، ویتامین C و آهن، ممکن است باعث ضعف در سلامت دهان و بروز آفت‌های دهانی در کودکان شود.

نحوه تشخیص آفت دهان در کودکان

تشخیص آفت دهان در کودکان معمولاً با توجه به علائم ظاهری و وضعیت بالینی کودک انجام می‌شود. در برخی موارد، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های خاصی برای تشخیص دقیق‌تر باشد.

بررسی علائم ظاهری

آفت دهان در کودکان معمولاً با زخم‌های کوچک و دردناک که معمولاً رنگ سفید یا زرد دارند و حاشیه قرمز رنگی به دور آنها دیده می‌شود، شناسایی می‌شود. این زخم‌ها بیشتر در داخل دهان، مانند روی لثه‌ها، زبان یا داخل گونه‌ها بروز می‌کنند.

آزمایش‌های تشخیصی (در صورت نیاز)

در برخی موارد که آفت‌های دهان کودک به صورت مکرر و شدید بروز می‌کنند یا به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهند، ممکن است پزشک تصمیم به انجام آزمایش‌های تشخیصی بگیرد. این آزمایش‌ها شامل نمونه‌برداری از زخم‌ها برای آزمایش عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، آزمایش‌های خون برای بررسی کمبود ویتامین‌ها یا مواد معدنی و یا ارزیابی عملکرد سیستم ایمنی بدن هستند.

جمع‌بندی

آفت دهان در کودکان یکی از مشکلات رایج است که معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابد. با این حال، استفاده از روش‌های درمانی مناسب به تسکین درد و تسریع روند بهبودی کمک می‌کند. درمان‌های خانگی، دارویی و حتی درمان‌های تخصصی وجود دارند که بسته به شدت و نوع آفت موثر هستند. والدین باید با آگاهی کامل از گزینه‌های مختلف درمان، اقدام و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنند.

سوالات متداول

درمان سریع آفت دهان کودکان چیست؟

برای درمان سریع آفت دهان کودکان، معمولاً پزشک داروهایی برای کاهش التهاب و درد تجویز می‌کند که شامل مسکن‌ها یا داروهای موضعی هستند.

چگونه می‌توان درمان خانگی آفت دهان کودکان را انجام داد؟

درمان خانگی آفت دهان کودکان شامل استفاده از نمک در آب گرم برای شستشوی دهان و مصرف مایعات سرد یا خوراکی‌های ملایم است.

چه خطراتی ممکن است آفت دهان کودکان را تهدید کند؟

آفت دهان ممکن است موجب مشکلاتی مانند اختلال در تغذیه و صحبت کردن شود و در صورتی که درمان نشود، عفونت‌های ثانویه را ایجاد می‌کند.

آیا شربت آفت دهان کودکان وجود دارد؟

بله، شربت‌های مخصوصی برای کاهش درد و التهاب آفت دهان کودکان وجود دارد که باید تحت نظر پزشک مصرف شود.

آیا درمان آفت دهان نوزاد شیرخوار متفاوت است؟

درمان آفت دهان نوزاد شیرخوار معمولاً شامل استفاده از داروهای مناسب برای نوزادان و مراقبت‌های ویژه از سلامت دهان و لثه است.