کامپوزیت دندان یا ونیر کامپوزیت، ماده‌ای خمیری شکل از جنس رزین است که دندانپزشک آن را مستقیماً روی سطح دندان قرار می‌دهد، فرم می‌دهد و سپس با تابش نور آبی مخصوص سخت میکند. این ماده برای ترمیم دندان‌های شکسته یا پوسیده (به جای آمالگام سیاه)، بستن فاصله‌های بین دندانی (دیاستم)، پوشاندن لکه‌ها و تغییر رنگ‌های شدید، و اصلاح جزئی کجی یا بدشکلی دندان‌ها کاربرد دارد. کاربرد اصلی آن در زیبایی، ساخت ونیرهای کامپوزیتی است که لبخند را به طور کامل متحول می‌سازد. لمینت سرامیکی (پورسلین) روکشی است که در لابراتوار ساخته میشود و نیاز به تراش بیشتری دارد، در حالی که کامپوزیت در یک جلسه روی دندان‌ها شکل داده میشود و معمولاً نیاز به تراش کمتری دارد یا اصلاً نیازی به تراش ندارد.
آیا برای نصب کامپوزیت دندان تراشیده میشود؟
پاسخ کلی به این سوال که ایا کامپوزیت دندان را خراب میکند، خیر است. در اغلب موارد، دندانپزشکی که با اصول باندینگ و زیبایی آشنایی کامل دارد، ونیر کامپوزیت را بدون نیاز به تراش دندان نصب میکند. با این حال، نیاز یا عدم نیاز به تراش کاملاً به شرایط دندان‌های شما بستگی دارد. در واقع، هدف اصلی در کامپوزیت، حفظ حداکثر ساختار دندان است. اگرچه در برخی موارد برای اصلاح شکل، کاهش بیرون‌زدگی یا ایجاد فضایی مناسب برای قرارگیری ماده، ممکن است نیاز به «تراش سطحی» باشد که تنها در حد کسری از میلی‌متر از مینای دندان برداشته میشود. این نوع تراش با «تراش عمیق» که در لمینت دندان برای پوشش دادن عیوب بزرگتر و ضخامت لمینت انجام میشود، بسیار متفاوت است.
چه زمانی دندان نیاز به تراش برای کامپوزیت دارد؟
نیاز به تراش سطحی در کامپوزیت که یکی از روشهای زیبایی دندان ها به حساب می‌آید، در شرایط خاصی پیش می‌آید تا نتیجه زیبایی و عملکردی بهتر حاصل شود. این شرایط عبارتند از:
- وجود لکه‌ها و تغییر رنگ شدید: برای از بین بردن لایه‌های سطحی و ایجاد سطح تمیز برای باندینگ قوی‌تر.
- نامرتبی یا کجی دندان‌ها: در مواردی که نامرتبی جزئی است، با کمی تراش می‌توان دندان را آماده پذیرش کامپوزیت کرد و ظاهری صاف‌تر ایجاد نمود.
- بزرگ یا بلند بودن دندان‌ها: برای هماهنگی اندازه دندان با سایر دندان‌ها و چهره بیمار، مقداری از طول یا عرض دندان تراشیده میشود.
- بیرون‌زدگی بیش از حد دندان‌ها: برای کاهش برجستگی دندان‌ها پس از نصب کامپوزیت و جلوگیری از ضخیم شدن بیش از حد روکش.
- هماهنگ‌سازی دندان‌ها در لبخند: برای ایجاد یک قوس لبخند زیبا و متناسب، ممکن است نیاز باشد تا لبه‌های برنده دندان‌ها کمی صاف یا مرتب شوند.
عوارض تراش دندان برای کامپوزیت
اگرچه دندانپزشک متخصص همیشه تلاش میکند تا تراش دندان را به حداقل برساند و تنها در حد لایه مینا باشد، اما هر گونه دستکاری در ساختار طبیعی دندان می‌تواند پیامدهایی داشته باشد. آگاهی از این عوارض تراش دندان در کامپوزیت ضروری است:
- آسیب احتمالی به مینای دندان: مینای دندان، محافظ‌ترین لایه دندان است. اگر تراش از حد سطحی فراتر رود یا به صورت غیر اصولی انجام شود، می‌تواند به مینا آسیب برساند و دندان را آسیب‌پذیرتر کند.
- حساسیت یا درد پس از درمان: در صورت برداشتن بیش از حد مینا و نزدیک شدن به عاج دندان، دندان ممکن است به محرک‌های سرد یا گرم حساسیت نشان دهد. این حساسیت معمولاً موقتی است، اما در موارد نادر ممکن است پایدار بماند.
- خطرات بلندمدت (ضعیف شدن دندان): در بلندمدت، اگر میزان تراش قابل توجه باشد، ساختار دندان ضعیف‌تر شده و احتمال شکستگی یا نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر مانند روکش‌های کامل در آینده افزایش می‌یابد.
- برگشت‌ناپذیری تراش: مهم‌ترین نکته این است که مینای دندان پس از تراشیده شدن، بازسازی نمی‌شود. به همین دلیل، تصمیم برای تراش باید کاملاً آگاهانه و با دقت بسیار بالا گرفته شود. و در واقع مهم‌ترین علت زرد شدن دندان نیز همین موضوع است!
سخن پایانی
ونیر کامپوزیت دندان یک راهکار فوق‌العاده برای بهبود ظاهر لبخند است که در بسیاری از موارد می‌توان آن را بدون نیاز به تراش انجام داد. هدف اصلی در این درمان، زیبایی با حفظ حداکثری ساختار دندان است. مزیت اصلی این روش در این است که اگر دندان‌های شما مرتب باشند یا تنها نیاز به اصلاحات جزئی رنگ و شکل داشته باشند، دندانپزشک می‌تواند با کمترین دستکاری و بدون نیاز به دندان تراش خورده برای کامپوزیت، نتیجه مطلوب را حاصل کند. با این حال، در مواردی که نامرتبی دندان‌ها یا بیرون‌زدگی وجود دارد، تراش سطحی و محافظه‌کارانه می‌تواند ضروری باشد. این تراش جزیی به افزایش طول عمر و زیبایی کامپوزیت کمک کرده و از ضخیم به نظر رسیدن دندان‌ها جلوگیری میکند.
انتخاب بین نصب کامپوزیت با تراش یا بدون تراش، کاملاً به وضعیت دندان‌های شما و اهداف زیبایی‌تان بستگی دارد. اگرچه عوارض تراش دندان در کامپوزیت (مانند حساسیت یا آسیب به مینا) وجود دارد، اما این عوارض در صورت انجام توسط یک متخصص ماهر و با رعایت اصول، به حداقل می‌رسد. در نهایت، توصیه میشود که حتماً با دندانپزشک متخصص مشورت کنید تا بر اساس وضعیت سلامت دندان‌ها و آنالیز لبخند شما، بهترین و محافظه‌کارانه‌ترین طرح درمان انتخاب شود. به یاد داشته باشید که حفظ سلامت دندان‌های طبیعی شما همواره مهم‌تر از هر نوع زیبایی است.
سوالات متداول
آیا در کامپوزیت دندان را میتراشند؟
معمولاً خیر، در اکثر موارد کامپوزیت ونیر بدون تراش یا با تراش بسیار سطحی (در حد ۰.۳ تا ۰.۵ میلی‌متر از مینا) انجام میشود. تراش فقط برای اصلاح نامرتبی‌های جزئی یا کاهش برجستگی دندان ضروری است.
آیا پشت دندان هم کامپوزیت میشود؟
بله، در برخی موارد که نیاز به اصلاح بایت (نحوه جفت شدن دندان‌ها) یا تقویت دندان وجود دارد، ممکن است پشت دندان‌ها نیز کامپوزیت شود. همچنین برای ترمیم پوسیدگی‌های پشت دندان، از کامپوزیت استفاده میشود.
در کامپوزیت چقدر دندان تراشیده میشود؟
اگر نیاز به تراش باشد، میزان تراش دندان برای کامپوزیت بسیار کم و سطحی است، در حد ۰.۳ تا ۰.۵ میلی‌متر از مینای دندان. این مقدار بسیار کمتر از تراشی است که معمولاً برای لمینت سرامیکی نیاز است.
آیا برداشتن کامپوزیت به دندان آسیب می‌رساند؟
در صورتی که کامپوزیت بدون تراش اولیه نصب شده باشد، برداشتن آن به دندان آسیب نمی‌رساند و دندان به حالت اول بازمی‌گردد. اگر تراش جزئی انجام شده باشد، برداشتن کامپوزیت ساختار تراشیده شده را نمایان میکند که نیاز به روکش جایگزین یا پولیش دارد.
