عفونت دندان یکی از مشکلات شایع دندانپزشکی است و ممکن است برای هر فردی به وقوع بپیوندد. این نوع عفونت به‌سرعت پیشرفت کرده و منجر به مشکلات جدی‌تری همچون آسیب به بافت‌های اطراف دندان، گسترش عفونت به دیگر نقاط بدن و حتی از دست دادن دندان می‌شود. در این مقاله به بررسی علت‌ها و خطرات عفونت دندان می‌پردازیم و راهکارهایی برای پیشگیری و درمان آن ارائه می‌دهیم. اگر شما نیز نگرانی‌هایی درباره عفونت دندان خود دارید، این مقاله پاسخگوی بسیاری از سوالات شما است.
عفونت دندان چیست؟
عفونت دندان معمولاً به‌دلیل ورود باکتری‌ها به داخل دندان از طریق پوسیدگی یا آسیب‌های دندان ایجاد می‌شود. هنگامی که لایه مینای دندان آسیب می‌بیند و باکتری‌ها به دنتین (لایه دوم دندان) نفوذ می‌کنند، عفونت به پالپ دندان (که شامل عروق خونی و اعصاب است) می‌رسد. در این مرحله، باکتری‌ها به سرعت تکثیر شده و سبب التهاب و عفونت می‌شوند.
این عفونت به محیط اطراف دندان گسترش یافته و به ساختارهای زیرین دندان مانند استخوان فک و بافت‌های نرم آسیب وارد می‌کند. در موارد شدید، عفونت ممکن است به آبسه دندانی منجر شده و نیاز به درمان‌های فوری مانند درمان ریشه در مشهد یا جراحی برای تخلیه عفونت و جلوگیری از گسترش آن به دیگر نقاط بدن داشته باشد.
خطرات عفونت دندان
عفونت دندان خطرات جدی برای سلامت عمومی بدن ایجاد کرده و در صورت عدم درمان به موقع، عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
- در صورتی که عفونت به داخل جریان خون وارد شود، به قلب، کلیه‌ها یا سایر ارگان‌های بدن گسترش می‌یابد.
- عفونت‌های شدید به استخوان‌های فک آسیب وارد کرده و در مواردی حتی منجر به از دست دادن دندان‌ها می‌شوند.
- تجمع چرک در اطراف دندان عفونی به آبسه دندانی منجر می‌شود و نیاز به درمان فوری دارد.
- درصورتی‌که عفونت به نواحی مجاور گلو یا حفره‌های سینوسی گسترش یابد، ممکن است مشکلات تنفسی ایجاد کند.
دلایل عفونت دندان
عفونت دندان ناشی از چندین عامل مختلف است که در ادامه معرفی شده‌اند:
- پوسیدگی دندان: ورود باکتری‌ها به دندان از طریق پوسیدگی که به مینای دندان آسیب می‌زند، یکی از رایج‌ترین علل عفونت است.
- آسیب دندانی: شکستگی یا ترک دندان به باکتری‌ها اجازه می‌دهد وارد پالپ دندان شده و عفونت ایجاد کنند.
- مشکلات لثه: التهاب و عفونت لثه‌ها (جینجیویت یا پریودنتیت) باعث ورود باکتری‌ها به نواحی اطراف دندان و عفونت می‌شود.
- دندان‌های نهفته: دندان‌های عقل نهفته که به‌طور کامل رشد نکرده‌اند، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و ایجاد عفونت فراهم می‌آورند.
- ترک‌های ناشی از درمان‌های دندانپزشکی: گاهی اوقات درمان‌های دندانپزشکی مانند پر کردن دندان یا تاج دندان به‌طور نادرست انجام می‌شوند و به نفوذ باکتری‌ها به داخل دندان منجر می‌شوند.
روند عفونی شدن دندان
روند عفونی شدن دندان از زمانی آغاز می‌شود که باکتری‌ها از طریق مینای دندان به داخل آن نفوذ می‌کنند. ابتدا باکتری‌ها در اثر پوسیدگی دندان یا آسیب به مینای دندان به دنتین (لایه زیرین مینای دندان) وارد می‌شوند. این باکتری‌ها به تدریج به پالپ دندان، که حاوی اعصاب و عروق خونی است، نفوذ می‌کنند و باعث التهاب و عفونت در این ناحیه می‌شوند.
در این مرحله، واکنش‌های التهابی باعث درد و حساسیت دندان می‌شود. اگر عفونت به درستی درمان نشود، باکتری‌ها از طریق عروق خونی به استخوان فک و بافت‌های اطراف گسترش می‌یابند و باعث آبسه دندانی، التهاب شدید و حتی از دست دادن دندان می‌شوند. در نهایت، این عفونت ممکن است به مناطق دیگر بدن مانند قلب و کلیه‌ها منتقل شده و مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.
راه‌های تشخیص عفونت دندان
عفونت دندان معمولاً از طریق معاینه بالینی توسط دندانپزشک و با استفاده از روش‌های زیر تشخیص داده می‌شود:
- بررسی علائم ظاهری مانند قرمزی، تورم و خونریزی لثه‌ها و همچنین وجود آبسه یا کیسه‌های چرک
- عکس‌برداری رادیولوژیک برای مشاهده علائم عفونت در داخل دندان و اطراف آن، مانند تخریب بافت استخوانی یا پالپ دندان
- دندانپزشک ممکن است با استفاده از تست‌های حرارتی یا فشاری حساسیت دندان را بررسی کند تا التهاب یا عفونت پالپ دندان را شناسایی شود
- درد شدید، حساسیت به دما و لمس دندان و همچنین تب یا تورم صورت از نشانه‌های عفونت دندان هستند.
علائم عفونت دندان
مهم‌ترین علائم عفونت دندان به صورت زیر هستند:
-
- یکی از اصلی‌ترین علائم، درد شدید است که ممکن است به طور مداوم یا به هنگام جویدن و لمس دندان احساس شود
- حساسیت شدید به مواد گرم یا سرد، حتی در هنگام لمس ملایم دندان
- لثه‌ها ممکن است متورم، قرمز و حساس شوند، به‌ویژه اطراف دندان عفونی
- تجمع چرک و مایع در اطراف دندان یا لثه، که ممکن است با فشار خارج شود
- در صورت گسترش عفونت، بدن ممکن است به این وضعیت واکنش نشان دهد و تب یا لرز ایجاد شود
- بوی ناخوشایند از دهان ناشی از وجود عفونت و تجمع باکتری‌ها
- درد هنگام جویدن غذا یا فشار وارد کردن به دندان‌ها
- دندان ممکن است تغییر رنگ داده و تیره‌تر شود.
درمان عفونت دندان
درمان عفونت دندان به شدت عفونت، موقعیت دندان و سلامت عمومی فرد بستگی دارد و شامل درمان‌های خانگی، درمان‌های پزشکی و جراحی است.
درمان خانگی عفونت دندان
روش‌های درمان عفونت ریشه دندان در خانه به‌عنوان اقدامات موقتی برای کاهش درد و التهاب توصیه می‌شود، ولی جایگزین درمان‌های حرفه‌ای نیستند. از جمله روش‌های خانگی می‌توان به شستشوی دهان با آب نمک گرم، استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم و درد و استفاده از روغن میخک برای تسکین درد اشاره کرد. این روش‌ها به کاهش علائم کمک می‌کنند، ولی برای درمان قطعی باید به دندانپزشک مراجعه شود.
درمان عفونت دندان در بارداری
در دوران بارداری، درمان عفونت دندان باید با دقت انجام شود تا آسیبی به مادر یا جنین وارد نشود. برای کاهش عفونت، دندانپزشک ممکن است از آنتی‌بیوتیک‌های بی‌خطر برای بارداری مانند پنی‌سیلین استفاده کند و درمان‌هایی مانند پر کردن دندان یا درمان ریشه دندان را در مراحل ایمن بارداری انجام دهد. در هر صورت، باید از داروهای خودسرانه پرهیز کرده و حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.
درمان عفونت دندان بعد از عصب‌کشی
بعد از عصب‌کشی، درصورتی‌که عفونت در دندان باقی بماند، درمان‌های آنتی‌بیوتیکی برای کنترل عفونت تجویز می‌شوند. در برخی موارد، اگر عفونت شدید باشد، نیاز به تخلیه مجدد عفونت و پر کردن دندان وجود دارد. مراقبت مناسب از دندان پس از عصب‌کشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا از بازگشت عفونت جلوگیری شود.
درمان عفونت دندان در کودکان
درمان عفونت دندان در کودکان شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های مناسب برای سن کودک و در موارد شدید، درمان‌های دندانپزشکی مانند درمان ریشه است. همچنین ممکن است دندانپزشک برای تسکین درد از داروهای مسکن مناسب استفاده کند. در صورتی که آبسه یا عفونت وسیع باشد، ممکن است دندان کودک کشیده شود. توجه به بهداشت دهان و دندان کودکان برای پیشگیری از عفونت‌ها ضروری است.
درمان عفونت ریشه دندان در خانه
درمان خانگی برای عفونت ریشه دندان شامل استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده و کمپرس سرد برای کاهش درد و التهاب است. همچنین مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن برای تسکین موقت درد مفید است. با این حال، درمان قطعی و مؤثر تنها با مراجعه به دندانپزشک و درمان ریشه انجام می‌شود. برای این کار می‌توانید به کلینیک دندانپزشکی درسا در مشهد مراجعه کنید.
درمان عفونت پالپ دندان در ریشه
عفونت پالپ دندان نیاز به درمان ریشه دارد که در آن دندانپزشک عصب و بافت عفونی داخل دندان را تخلیه کرده و سپس فضای خالی را پر می‌کند. در صورتی که عفونت به ریشه و استخوان فک گسترش یابد، درمان جراحی یا کشیدن دندان ضروری است. آنتی‌بیوتیک‌ها نیز به‌منظور کنترل عفونت تجویز می‌شوند.
انواع آنتی‌بیوتیک برای عفونت دندان
آنتی‌بیوتیک‌های مختلفی برای درمان عفونت دندان تجویز و بسته به نوع باکتری‌ها و وضعیت فرد انتخاب می‌شوند. پنی‌سیلین و آموکسی‌سیلین معمولاً برای درمان عفونت‌های دندان استفاده می‌شوند. اگر فرد به این داروها حساسیت داشته باشد، از داروهایی مانند کلیندامایسین یا مترونیدازول استفاده می‌شود. استفاده از آنتی‌بیوتیک باید تحت نظر دندانپزشک باشد تا از عوارض جانبی و مقاومت دارویی جلوگیری شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی‌که علائم عفونت دندان مانند درد شدید، حساسیت طولانی‌مدت به دما، تورم لثه‌ها یا وجود آبسه در اطراف دندان مشاهده شود، باید به دندانپزشک مراجعه کرد. همچنین اگر تب، بوی بد دهان یا مشکل در بلع یا تنفس به وجود آید، نشان‌دهنده گسترش عفونت به سایر نواحی بدن است و نیاز به درمان فوری دارد. تاخیر در مراجعه به پزشک منجر به عوارض جدی‌تری مانند آسیب به بافت‌های اطراف دندان، استخوان فک یا حتی انتشار عفونت به سایر ارگان‌های بدن شود. بنابراین، در صورت بروز هرکدام از این علائم، باید بدون معطلی به دندانپزشک مراجعه کرد.
پیشگیری از عفونت دندان
پیشگیری از عفونت دندان با رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه مناسب و مراقبت‌های منظم از دندان‌ها امکان‌پذیر است.
- مسواک زدن دندان‌ها حداقل دو بار در روز با استفاده از خمیردندان فلورایدی برای از بین بردن پلاک و پیشگیری و درمان پوسیدگی دندان
- نخ دندان کشیدن روزانه برای پاک‌سازی فضاهای بین دندان‌ها که مسواک قادر به دسترسی به آن‌ها نیست
- مراجعه به دندانپزشک حداقل هر شش ماه یکبار برای تشخیص زودهنگام مشکلات دندانی و درمان به موقع آن‌ها
- مصرف کمتر مواد قندی و اسیدی که به پوسیدگی دندان و رشد باکتری‌ها کمک کنند
- استفاده از دهان‌شویه‌های ضدباکتری برای کمک به کاهش رشد باکتری‌ها در دهان و جلوگیری از عفونت
- استفاده از محافظ دندان در هنگام ورزش‌های پرخطر برای جلوگیری از آسیب به دندان‌ها
- درمان هرگونه پوسیدگی دندان یا مشکلات لثه‌ای قبل از پیشرفت عفونت
نتیجه‌گیری
عفونت دندان یک مشکل جدی است که نباید آن را نادیده گرفت. با اطلاع از علائم و خطرات آن، می‌توان اقداماتی مؤثر برای درمان و پیشگیری از بروز عوارض جبران‌ناپذیر انجام داد. در صورتی که به موقع به پزشک مراجعه کنید، احتمال بهبودی کامل وجود دارد و می‌توانید از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کنید.
