فعالیت اسیدی زیاد باکتری‌های درون دهان و بهداشت ضعیف دندان‌ها، مهم ترین دلایل پوسیده شدن دندان‌ها هستند. تشخیص پوسیدگی از طریق معاینه دندان‌ها، پروب دندان و البته رادیوگرافی اشعه ایکس که به عکس OPG معروف است انجام می‌گیرد. مراجعه منظم به دندانپزشک و معاینه دندان‌ها تاثیر بسزایی در جلوگیری از پوسیده شدن دندان‌ها دارد. روش‌های متعددی برای درمان پوسیدگی وجود دارند که با توجه به وسعت پوسیدگی، دندانپزشک یکی از آنها را برای شما تجویز می‌کند. در اولین مراحل فلوراید تراپی کافی است اما با گسترش پوسیدگی پر کردن و عصب کشی انتخاب میشوند اما در صورت وسعت خیلی زیاد پوسیدگی دیگر تنها کشیدن دندان راه چاره است. در ادامه قصد داریم تا به بررسی درمان پوسیدگی دندان و نکات مهمی در این زمینه بپردازیم.
پوسیدگی دندان چیست؟
در محیط دهان انسان باکتری به نام استرپتوکوکوس وجود دارد که بعد از غذا خوردن، به تکه‌های باقی مانده غذا می‌چسبد. سپس به منظور مصرف این تکه‌ها، اسیدی از خود ترشح می‌کند. این اسید به مرور زمان کلسیم و فسفر درون بافت مینای دندان‌ها را تخریب کرده و اصطلاحا آنها را پوسیده می‌کند.
نشانه‌ها و علائم پوسیدگی دندان
چگونه بفهمیم که دندان زیر روکش ما دچار پوسیدگی شده است؟ در پاسخ این سوال باید بگوئیم زمانی که پوسیدگی در مراحل اولیه باشد هیچ علامتی ندارد. با مرور زمان و پیشرفت پوسیدگی کم کم علائمی مثل درد یا حساسیت به مواد غذایی شیرین، سرد یا گرم از خود بروز دهند. البته همواره دندان درد نشانه پوسیدگی نیست ولی در اغلب مواقع نشانه پوسیده بودن آنها است. دیده شدن لکه‌های سیاه یا سفید رنگ روی دندان‌ها و بوی بد دهان نیز می‌توانند نشانه پوسیده شده دندان‌ها باشند.
علل پوسیدگی دندان
پوسیدگی غالبا زمانی اتفاق می‌افتد که افراد کربوهیدرات زیادی در رژیم غذایی خود مصرف می‌کنند. این کربوهیدارت‌ها در لابه‌لای دندان‌ها گیر کرده و عموما با نخ دندان و مسواک نیز از روی دندان‌ها پاک نمی‌شوند. بهتر است بدانید که هر بار غذای کربوهیدرات دار مصرف کنید تا بیست دقیقه بعد از آن نیز همچنان محیط دهان شما اسیدی است. اگر بخواهیم به صورت موردی علل این مشکل را مطرح کنیم لیستی به این صورت خواهیم داشت:
- عدم رعایت اصولی بهداشت دهان و دندان
- کم شدن میزان بزاق دهان
- مصرف زیاد مواد غذایی حاوی کربوهیدرات بالا و خوراکی‌های گازدار
- پرتودرمانی صورت و گردن
- بعضی از بیماری‌ها
- مصرف بعضی از انواع خاص داروها
انواع پوسیدگی دندان
علم دندانپزشکی، پوسیدگی دندان‌ها را در شش طبقه یا کلاس دسته بندی کرده است. علت این دسته بندی کردن این است که با توجه به محل و شدت پوسیدگی هر دندان، بهترین راه حل درمانی را برای آن پیدا کنند. در ادامه ویژگی‌های این شش دسته را برای شما شرح می‌دهیم.
- کلاس 1: دندان‌های عقبی در این دسته بندی قرار می‌گیرند که در سطح جونده خود دچار پوسیدگی شده باشند
- کلاس2: آن دسته از دندان‌های عقبی که در سطوح بین دندانی خود دچار پوسیدگی باشند در این دسته قرار می‌گیرند
- کلاس3: دندان‌های جلویی که در سطوح بین‌شان، پوسیده شده باشند جزو این دسته‌اند
- کلاس4: دندان‌های جلویی که ابتدا در سطوح بینابین و پس از پیشرفت پوسیدگی در قسمت نوک آنها نیز پوسیدگی وجود داشته باشد، جزو کلاس 4 پوسیدگی قرار دارند
- کلاس5: آن قسمت از دندان‌ها که به لثه چسبیده است را گردن دندانی یا طوق دندانی می‌نامند. دندان‌هایی که در این قسمت پوسیده باشند، جزو کلاس 5 هستند
- کلاس6: زمانی که یکی از لبه‌ها و نوک دندان‌ها دچار پوسیدگی شده باشد، آن دندان را جزو دسته 6 پوسیدگی می‌گذارند.
چه زمانی به ترمیم پوسیدگی دندان نیاز داریم؟
ترمیم پوسیدگی دندان‌ها در واقع به معنی از بین بردن عواملی است که باعث پوسیده شدن دندان‌ها شده‌اند. ترمیم کردن زمانی ضروری است که میزان پوسیدگی بسیار زیاد شده و دندان شخص آسیب جدی دیده باشد. در صورت تخریب شدن مینا دندان بدون درگیری تاج آن، تخریب عاج دندان که با ایجاد حفره در دندان‌ها همراه است و درگیری عاج، حفره و ریشه دندان ترمیم کردن پوسیدگی بسیار ضروری خواهد بود.
چه کسانی در معرض ابتلا به پوسیدگی دندان هستند؟
اولین دسته از افرادی که در معرض پوسیدگی هستند، افرادی‌اند که رژیم غذایی پر از کربوهیدرات و نوشیدنی‌های گازدار دارند. دومین دسته افرادی‌اند که بهداشت دهان و دندان خود را رعایت نمی‌کنند. افراد سیگاری و افرادی که قلیان یا سایر انواع دخانیات را مصرف می‌کنند نیز در معرض ابتلا به این وضعیت هستند. البته ژنتیک افراد نیز در میزان پوسیدگی و تعداد دندان‌های پوسیده افراد تاثیر دارد. بزاق دهان تا حد زیادی جلوی آسیب دیدن دندان‌ها را می‌گیرد به همین دلیل افرادی که به خشکی دهان مبتلا شده‌اند نیز عموما دندان‌های پوسیده‌ای دارند. ماده فلوراید تاثیرات مثبتی بر سلامت دندان‌ها دارد پس عدم مصرف روزانه آن، موجب پوسیده شدن دندان‌ها می‌شود. پرخوری و فاصله کم بین وعده‌های غذایی نیز با اسیدی‌تر کردن محیط دهان به ایجاد این مشکل کمک می‌کند.
روش‌های درمان پوسیدگی دندان
روش‌های متنوعی برای ترمیم دندان‌ها وجود دارد که کاربرد هر کدام بر اساس میزان پوسیدگی مشخص می‌شود. دندانی که پوسیدگی خیلی کمی در مراحل اولیه دارد را با عصب کشی درمان نمی کنند. به همین دلیل بهتر است به دندانپزشک خود اعتماد کنید تا او بهترین روش درمانی را برای شما اجرا کند. کلینیک دندان پزشکی درسا، کلینیکی تخصصی در زمینه دندان پزشکی است که انواع خدمات را به مراجعه کنندگان خود ارائه می‌دهد. انواع روش‌های درمانی پوسیدگی دندان عبارتند از:
فلوراید تراپی
اگر فرآیند پوسیدگی به تازگی شروع شده باشد و تنها حفره کوچکی در دندان ایجاد شده باشد، بهترین روش درمان آن فلوراید تراپی است. در این روش درمانی ژل، مایع، فوم یا لاک حاوی فلوراید به دندان‌ها زده می‌شود تا ترمیم مینای آنها بهبود پیدا کند.
درمان عصب کشی
این درمان برای دندان‌هایی کاربرد دارد که پوسیدگی آنها بسیار شدید شده و به پالپ آنها رسیده باشد. در این حالت کم کم پالپ دندان دچار عفونت می‌شود. برای درمان چنین دندان‌هایی پالپ دندان به طور کامل خارج می‌شود. پس به طور کلی عصب کشی دندان برای درمان دندان‌هایی است که از ریشه عفونت کرده‌اند.
پر کردن
این روش، اصلی ترین روش درمانی برای پوسیدگی دندان‌ها است. در این روش دندانپزشک با ابزار مخصوص قسمت‌های آسیب دیده مینای دندان را تراش می‌دهد و سپس با مواد مخصوص حفره ایجاد شده را پر می‌کند. این مواد مخصوص معمولا آمالگام است. البته کامپوزیت، طلا و چینی نیز برای پر کردن دندان‌ها استفاده میشوند.
روکش کردن دندان‌ها
زمانی که سطح وسیعی از دندان‌ها دچار پوسیدگی شده یا زمان‌هایی که دندان عصب کشی شده باشد، روکشی مخصوص برای دندان‌ها استفاده می‌کنند. با این روکش که با قالب گیری به طور مخصوص برای دندان شما ساخته می‌شود می‌توانید دندانی شبیه دندان‌های سالم خود داشته باشید.
کشیدن دندان
گاهی آن قدر سطح آسیب دندان زیاد می‌شود که دیگر برای نجات آن از دست دندانپزشک کاری برنمی‌آید. در این حالت تنها راه نجات کشیدن دندان پوسیده است. برای جایگزینی چنین دندان‌هایی می‌توانید از ایمپلنت دندان استفاده کنید.
بهترین روش درمان خانگی پوسیدگی دندان
روش‌های زیادی به عنوان درمان خانگی پوسیده شدن دندان‌ها شناخته شده‌اند. زنجبیل، عسل، پیاز، عصاره اکالیپتوس و سیر از جمله مواد غذایی ضد پوسیدگی هستند. البته این مواد تنها پوسیدگیهای اولیه دندان را می‌توانند بهبود ببخشند و در صورت پیشرفت پوسیدگی بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید. برای کمتر شدن جرم دندان‌ها و البته افزایش استحکام آنها نیز می‌توانید روزی دو تا سه بار عسل و کمی سرکه را ترکیب کرده و روی آنها بمالید.
درمان خانگی پوسیدگی دندان
در بخش قبلی تعدادی از مواد غذایی که برای درمان خانگی پوسیدگی دندان مفید هستند را معرفی کردیم، در این بخش قصد داریم راه‌های دیگری که به عنوان درمان خانگی پوسیدگی شناخته شده‌اند را به شما معرفی کنیم.
- مصرف آدامس بدون قند
- بالا بردن میزان مصرف ویتامین D
- مسواک زدن با خمیر دندان‌های حاوی فلوراید
- حذف غذاهای قندی
- حذف اسید فیتیک( اسید فیتیک در مواد غذایی همچون انواع لوبیا، گندم، ذرت و برنج وجود دارد)
با چه اقداماتی می‌توان از ایجاد پوسیدگی دندان پیشگیری کرد؟
موثر ترین کاری که برای جلوگیری از این مشکل می‌توانید انجام دهید، رعایت بهداشت دهان و دندان است. حداقل روزی دو بار مسواک زدن و یکبار نخ دندان کشیدن تا حد زیادی از تجمع مواد غذایی در دهان جلوگیری می‌کند. در قدم دوم نیز باید مصرف مواد غذایی شیرین و گازدار را تا حد امکان کم کنید. بهتر است هر شش ماه یکبار برای معاینه سلامت دندان‌های خود به دندانپزشک مراجعه کنید. با این کار می‌توانید هر نوع پوسیدگی در دندان‌های خود را در مراحل اولیه شناسایی کرده و خیلی زود برای درمان آن اقدام کنید.
نتیجه گیری
پس از مصرف مواد غذایی مختلف، باکتری‌های درون دهان از خود اسید ترشح می‌کنند که موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. با رعایت بهداشت دهان و دندان، مصرف نکردن غذاهای شیرین و نوشیدنی‌های گازدار، مراجعه منظم به دندانپزشک و… می‌توانید جلوی ایجاد و گسترش پوسیدگیها را بگیرید. به طور کلی شش نوع پوسیدگی دندانی داریم که با توجه به وسعت و پیشرفت آنها، دندانپزشک بهترین راه درمانی را انتخاب می‌کند. این راه‌های درمانی شامل فلوراید تراپی، پر کردن، عصب کشی، روکش کردن و کشیدن دندان است. قبل از پیشرفت پوسیدگی می‌توانید در منزل خود نیز جلوی گسترش پوسیدگی را بگیرید ولی اگر پوسیدگی گسترش پیدا کرده بود دیگر راه‌های خانگی پاسخ‌گو نبوده و باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
چند نوع پوسیدگی دندانی داریم؟
شش نوع که با نام کلاسهای پوسیدگی دندانی شناخته میشوند.
آیا دندانی که در قسمت ریشه دچار عفونت شده را میتوانیم با فلوراید تراپی درمان کنیم؟
خیر. فلوراید تراپی تنها برای پوسیدگیهای سطحی در مراحل اولیه کاربرد دارد و دندانی که در ریشه دچار عفونت شده باید عصب کشی شود.
اسید فیتیک در چه نوع خوراکی‌هایی وجود دارد؟
در انواع مختلف لوبیا، برنج، گندم و ذرت وجود دارد.
8 Responses
واقعا جالب بود! بیشتر آدم‌ها فکر می‌کنن فقط مسواک زدن کافی‌یه، ولی اینجا خیلی نکات مهم گفته شده که باید بهش توجه کنیم. مثلا خوردن غذاهای شیرین و نوشیدنی‌های گازدار هم خیلی تاثیر منفی داره روی دندان‌ها. به نظرم مهمترین چیزی که باید همه یاد بگیرن، اینه که به بهداشت دهان و دندان اهمیت بدن و مرتب به دندانپزشک مراجعه کنن تا پوسیدگیها تو مراحل اولیه درمان بشه.
خیلی ممنون که این مقاله رو به اشتراک گذاشتید! واقعاً مطالب مفید و آموزشی بودن. من همیشه فکر می‌کردم پوسیدگی دندان فقط به خاطر مسواک نزدن پیش میاد، ولی الان متوجه شدم که رژیم غذایی هم تأثیر زیادی داره، مخصوصاً مصرف زیاد مواد شیرین و گازدار. من خودم هم معمولاً با دندان‌هام مشکلی ندارم، ولی یاد گرفتم که باید بیشتر مراقب باشم و مسواک و نخ دندان رو جدی‌تر بگیرم. حتماً به دندانپزشک هم سر میزنم تا از پوسیدگیهای احتمالی جلوگیری کنم.
خیلی خوب و کامل توضیح دادید! من خودم همیشه از اینکه به موقع به دندانپزشک مراجعه نکردم پشیمون شدم و همیشه دیر رسیدم به درمان. اون وقتی که پوسیدگیها شروع میشه، خیلی راحت میشه جلوی پیشرفت‌ش رو گرفت. به نظرم فلوراید تراپی خیلی مفید بود و با یه مسواک زدن اصولی میشه کلی از مشکلات پیشگیری کرد. اگر به موقع به دندانپزشک برید، خیلی راحت‌تر می‌تونید از دندان‌ها مراقبت کنید. مرسی که این نکات رو به اشتراک گذاشتید! 🦷
من همیشه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها به مسواک زدن و استفاده از نخ دندان اهمیت میدم، ولی همیشه نگران اینم که روش‌های خانگی برای درمان پوسیدگی چقدر موثرند. آیا واقعاً این مواد مثل عسل و زنجبیل می‌تونند جلوی پیشرفت پوسیدگی رو بگیرند یا در نهایت باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟ ممنون میشم راهنمایی کنید.
مطلب خیلی جالبی بود و نکات مفیدی گفتید. من همیشه شنیدم که غذاهای شیرین و گازدار باعث پوسیدگی دندان می‌شن، ولی آیا ممکنه بعضی از داروها هم تاثیر منفی روی دندان‌ها بذارند؟ من الان داروهایی مصرف می‌کنم و نگرانم که باعث آسیب بشه. میشه در این مورد بیشتر توضیح بدید؟ مرسی!
خیلی مقاله خوبی بود، ولی سوالی که دارم اینه که اگه پوسیدگی دندان خیلی پیشرفته نباشه، آیا میشه با روش‌های خانگی مثل استفاده از عسل و زنجبیل جلوی پیشرفت اون رو گرفت یا حتما باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟ به نظرم خیلی از ماها اینجور درمان‌ها رو امتحان می‌کنیم ولی همیشه شک داریم که واقعا موثر هستن یا نه. مرسی که توضیحات مفیدی دادید! 😊
خیلی جالب و آموزنده بود این مقاله! ولی من یه سوال داشتم، خیلی از افراد پیشنهاد میدن که مواد طبیعی مثل عسل و زنجبیل رو برای درمان پوسیدگی دندان امتحان کنیم، اما آیا این روش‌ها واقعا می‌تونن در مراحل پیشرفته پوسیدگی مفید باشن یا بهتره حتما به دندانپزشک مراجعه کنیم؟ چون من خودم چند وقتیه که حس می‌کنم یکی از دندونام کمی حساس شده، ولی نمی‌دونم که باید چطور اقدام کنم. ممنون میشم اگه راهنمایی کنید!
مقاله خیلی جامع و مفیدی بود! خوشبختانه اطلاعات کامل و دقیقی درباره درمان پوسیدگی دندان به اشتراک گذاشته شده. مخصوصاً توضیحات در مورد انواع پوسیدگیها و روش‌های مختلف درمان خیلی کمک‌کننده بود. برای من که خیلی سوال داشتم، این مطلب به خوبی روشن کرد که چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنم. از این به بعد حتماً به مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان بیشتر توجه می‌کنم.