برفک دهان نوزاد یکی از مشکلات شایع دوران نوزادی است که معمولاً والدین را نگران می‌کند. این عارضه به‌صورت لکه‌های سفید رنگ بر روی زبان، لثه‌ها و داخل دهان نوزاد ظاهر می‌شود. در بیشتر موارد، برفک دهان بی‌خطر بوده و با روش‌های درمانی ساده قابل کنترل است، ولی آگاهی از علائم، علل بروز، راه‌های پیشگیری و روش‌های درمان آن می‌تواند به والدین کمک کند تا با آرامش بیشتری با این مشکل روبه‌رو شوند و از عوارض احتمالی آن جلوگیری کنند.

برفک دهان نوزاد چیست؟

برفک دهان نوزاد، یک عفونت قارچی سطحی در ناحیه دهان و زبان است که به‌واسطه رشد بیش‌از‌حد قارچی به نام کاندیدا آلبیکانس به‌وجود می‌آید. این قارچ به‌طور طبیعی در دهان بیشتر افراد وجود دارد، اما در شرایط خاصی مانند ضعف سیستم ایمنی یا استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌تواند رشد غیرعادی پیدا کرده و باعث بروز علائم شود. برفک معمولاً به صورت لکه‌های سفید، ضخیم و کرمی‌شکل روی زبان، داخل گونه‌ها، سقف دهان یا لثه‌ها ظاهر می‌شود.

تفاوت اصلی برفک دهان با دلمه شیر در این است که دلمه شیر به راحتی با آب یا دستمال مرطوب از روی زبان پاک می‌شود و معمولاً بدون التهاب یا قرمزی زیر آن است. برفک دهان به سختی پاک می‌شود و پس از تلاش برای تمیز کردن، ممکن است ناحیه زیر آن قرمز، ملتهب یا حتی خون‌آلود باشد.

علائم و نشانه‌های برفک دهان نوزاد

برفک دهان نوزاد با علائم خاصی خود را نشان می‌دهد که به والدین کمک می‌کند تا به‌موقع این عارضه را شناسایی کنند و اقدامات لازم را انجام دهند.

لکه‌های سفید در دهان نوزاد

یکی از اصلی‌ترین علائم برفک دهان در نوزادان، وجود لکه‌های سفید یا کرمی‌شکل در دهان است. این لکه‌ها معمولاً بر روی زبان، داخل گونه‌ها، لثه‌ها و حتی سقف دهان ظاهر می‌شوند. این لکه‌ها به‌راحتی قابل مشاهده هستند و معمولاً به صورت نواحی کوچک و متراکم دیده می‌شوند.

درد و بی‌قراری نوزاد

برفک دهان باعث ایجاد درد و ناراحتی در نوزاد می‌شود. این درد معمولاً ناشی از التهاب در نواحی دهان است که لکه‌های سفید در آنجا ظاهر می‌شود. نوزادانی که به برفک دچار می‌شوند، معمولاً بی‌قراری و ناراحتی بیشتری دارند. آن‌ها ممکن است به‌دلیل احساس درد در دهان، از خوردن شیر امتناع کنند یا در حین شیردهی گریه کنند.

مشکل در تغذیه و شیردهی

یکی دیگر از نشانه‌های مهم برفک دهان نوزاد، مشکلات تغذیه‌ای است. نوزادانی که به برفک مبتلا هستند، ممکن است در هنگام شیر خوردن احساس درد کنند یا به‌طور کلی علاقه‌ای به تغذیه نداشته باشند. این مشکل به کاهش وزن نوزاد منجر شده و در صورتی که درمان نشود، ممکن است باعث مشکلات جدی‌تری در رشد و سلامت نوزاد شود.

علت برفک دهان نوزاد

در ادامه به بررسی علل مختلف این عارضه پرداخته‌ایم.

عفونت قارچی (کاندیدا آلبیکانس)

کاندیدا آلبیکانس، قارچی است که به‌طور طبیعی در دهان و دستگاه گوارش بیشتر افراد، از جمله نوزادان، وجود دارد. در شرایط خاص، این قارچ به صورت غیرعادی رشد کرده و باعث بروز برفک دهان می‌شود. رشد بیش از حد این قارچ معمولاً در اثر عوامل مختلفی مانند مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها یا شرایط نامساعد محیطی رخ می‌دهد.

ضعف سیستم ایمنی نوزاد

سیستم ایمنی نوزادان در ابتدای تولد هنوز به‌طور کامل تکامل نیافته است و در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر هستند. ضعف سیستم ایمنی ممکن است باعث شود که بدن نتواند به‌طور مؤثر با رشد قارچ کاندیدا آلبیکانس مقابله کند. در نتیجه، این قارچ به سرعت در دهان نوزاد رشد کرده و باعث بروز برفک می‌شود.

انتقال از مادر در دوران شیردهی

یکی از راه‌های اصلی انتقال عفونت قارچی از مادر به نوزاد، از طریق تماس مستقیم در دوران شیردهی است. اگر مادر مبتلا به عفونت قارچی سینه (که به آن کاندیدا ماستیت می‌گویند) باشد، این قارچ به نوزاد منتقل می‌شود. در چنین شرایطی، نوزاد در هنگام شیر خوردن، قارچ را از سینه مادر به دهان خود منتقل می‌کند و به سرعت برفک دهان ایجاد می‌شود.

روش‌های تشخیص برفک دهان نوزاد

تشخیص برفک دهان نوزاد معمولاً از طریق بررسی ظاهری و معاینه دقیق پزشک انجام می‌شود. پزشک با مشاهده لکه‌های سفید یا کرمی‌شکل بر روی زبان، لثه‌ها و داخل دهان نوزاد می‌تواند به تشخیص برفک برسد. این لکه‌ها معمولاً به‌راحتی از دهان پاک نمی‌شوند و ممکن است باعث التهاب یا قرمزی زیر آن‌ها شود.

برفک دهان باید از سایر عفونت‌های دهانی مانند آفت‌های دهانی یا عفونت‌های باکتریایی که علائمی مشابه دارند، تمایز داده می‌شود. در صورت شک به عفونت‌های دیگر، ممکن است پزشک آزمایشات تکمیلی مانند کشت قارچ یا نمونه‌برداری از ناحیه آسیب‌دیده را تجویز کند تا مطمئن شود که عفونت به دلیل قارچ کاندیدا آلبیکانس است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در برخی مواقع، برفک دهان نوزاد ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی خاصی داشته باشد. در اینجا به علائمی اشاره می‌کنیم که در صورت مشاهده آن‌ها باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

موارد شدید برفک دهان

اگر لکه‌های سفید برفک دهان نوزاد به شدت افزایش یابند یا به دیگر نواحی بدن گسترش یابند، نشانه‌ای از شدت یافتن عفونت است. در این شرایط، لکه‌های سفید ممکن است به طور دردناک و سخت از دهان پاک شوند و نوزاد نیز دچار بی‌قراری و ناراحتی شدید گردد. همچنین، اگر برفک با تب یا تورم لثه‌ها همراه باشد، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب برای کاهش عوارض احتمالی صورت گیرد.

عدم بهبود پس از درمان‌های خانگی

در برخی موارد، برفک دهان نوزاد ممکن است با درمان‌های خانگی ساده مانند شستن دهان نوزاد با آب نمک یا استفاده از داروهای ضدقارچی بدون نسخه بهبود یابد. اما اگر بعد از چند روز هیچ بهبودی مشاهده نشد و لکه‌های سفید همچنان باقی ماندند، این نشان‌دهنده نیاز به درمان پزشکی حرفه‌ای است.

ایجاد عفونت در نقاط دیگر بدن

اگر برفک دهان نوزاد به عفونت در نقاط دیگر بدن، مانند پوست، چشم‌ها یا ناحیه تناسلی گسترش یابد، این موضوع نیاز به توجه فوری پزشکی دارد. عفونت قارچی می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن نیز منتقل شود و منجر به مشکلات جدی‌تری شود. در چنین شرایطی، پزشک با تجویز درمان‌های مناسب از گسترش بیشتر عفونت جلوگیری می‌کند.

روش‌های درمان برفک دهان نوزاد

برفک دهان نوزاد به راحتی با روش‌های درمانی مختلف قابل کنترل است. در این بخش به بررسی درمان‌های دارویی و خانگی برای برفک دهان نوزاد پرداخته‌ایم.

درمان دارویی برفک دهان نوزاد

درمان‌های دارویی برای این عارضه به صورت زیر هستند:

• داروهای ضد قارچ (مانند نیستاتین)

در بیشتر موارد، برفک دهان نوزاد با داروهای ضد قارچ درمان می‌شود. یکی از داروهای رایج برای درمان این مشکل، نیستاتین است. این دارو معمولاً به‌صورت شربت یا قرص‌های حل‌شونده در دهان تجویز می‌شود که به طور مستقیم بر روی ناحیه آلوده اعمال می‌شود. نیستاتین با مهار رشد قارچ کاندیدا آلبیکانس به درمان برفک کمک می‌کند و معمولاً بدون عوارض جانبی قابل تحمل است.

• ژل و قطره‌های مخصوص درمان برفک

برای درمان برفک دهان نوزاد، علاوه بر داروهای خوراکی، ژل‌ها و قطره‌های ضد قارچ نیز موجود هستند. این محصولات معمولاً به صورت مستقیم روی نواحی آلوده دهان نوزاد قرار می‌گیرند و به تسکین درد و التهاب کمک می‌کنند. این درمان‌ها معمولاً برای نوزادان بسیار مؤثر بوده و به کاهش سریع علائم کمک می‌کنند.

درمان خانگی برفک دهان نوزاد

درمان‌های خانگی نیز در ادامه ذکر شده‌اند.

• استفاده از سرکه سیب رقیق شده

یکی از روش‌های خانگی برای کمک به درمان برفک دهان نوزاد، استفاده از سرکه سیب رقیق شده است. سرکه سیب دارای خواص ضد قارچی است و به کنترل رشد قارچ کاندیدا آلبیکانس در دهان نوزاد کمک می‌کند. برای استفاده، می‌توانید چند قطره سرکه سیب را در آب رقیق کنید و با استفاده از یک دستمال تمیز یا گوش‌پاک‌کن نواحی آلوده دهان نوزاد را به آرامی تمیز کنید.

• استفاده از جوش شیرین

جوش شیرین نیز به عنوان یک درمان خانگی برای برفک دهان نوزاد شناخته شده است. جوش شیرین خاصیت ضد قارچی دارد و می‌تواند به کاهش رشد قارچ در دهان نوزاد کمک کند. برای استفاده، می‌توانید یک مقدار کمی جوش شیرین را در آب حل کرده و با یک دستمال نرم یا گوش‌پاک‌کن نواحی آلوده دهان نوزاد را تمیز کنید.

• رعایت بهداشت دهان و لوازم تغذیه نوزاد

یکی از اصول مهم در پیشگیری و درمان برفک دهان نوزاد، رعایت بهداشت دهان و لوازم تغذیه نوزاد است. پس از هر بار تغذیه، باید دهان نوزاد با یک دستمال تمیز پاک شود. همچنین، باید شیشه‌شیر و پستانک نوزاد را به‌طور مرتب ضدعفونی کنید تا از انتقال قارچ و ایجاد عفونت مجدد جلوگیری شود.

روش‌های پیشگیری از برفک دهان نوزاد

در ادامه به بررسی روش‌های مؤثر پیشگیری از برفک دهان نوزاد پرداخته‌ایم.

استریل کردن بطری و پستانک

استریل کردن بطری‌ها و پستانک‌های نوزاد یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که به پیشگیری از برفک دهان کمک می‌کند. قارچ کاندیدا آلبیکانس به راحتی می‌تواند در مکان‌های مرطوب و گرم مانند بطری‌ها و پستانک‌ها رشد کند. برای جلوگیری از انتقال این قارچ به دهان نوزاد، باید پس از هر بار استفاده، بطری‌ها و پستانک‌ها را به‌طور کامل شستشو داده و آن‌ها را استریل کنید.

رعایت بهداشت سینه مادر هنگام شیردهی

رعایت بهداشت سینه مادر در دوران شیردهی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از انتقال قارچ به نوزاد داشته باشد. مادرانی که دچار عفونت قارچی در سینه (کاندیدا ماستیت) هستند، ممکن است قارچ را به نوزاد خود منتقل کنند. برای جلوگیری از این مشکل، مادران باید پس از هر بار شیردهی سینه‌های خود را با دقت شستشو دهند و از استفاده از پمادها یا داروهای ضدقارچی برای درمان عفونت سینه خود استفاده کنند.

تقویت سیستم ایمنی نوزاد

سیستم ایمنی قوی نوزاد می‌تواند نقش اساسی در پیشگیری از ابتلا به برفک دهان و دیگر عفونت‌های قارچی ایفا کند. تغذیه صحیح و مناسب، خواب کافی و مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک کند. شیر مادر یکی از بهترین منابع تقویت سیستم ایمنی نوزاد است، زیرا دارای آنتی‌بادی‌هایی است که به نوزاد در مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کند.

آیا برفک دهان نوزاد خطرناک است؟

برفک دهان نوزاد معمولاً به‌راحتی قابل درمان است، اما در صورت عدم درمان به‌موقع، ممکن است به مشکلات جدی‌تری منجر شود. در ادامه به بررسی خطرات و عوارض احتمالی ناشی از برفک دهان در نوزاد پرداخته‌ایم.

عوارض احتمالی در صورت عدم درمان

اگر برفک دهان نوزاد درمان نشود، ممکن است عفونت قارچی به دیگر بخش‌های بدن نوزاد گسترش یابد. این قارچ می‌تواند به نقاطی مانند ناحیه تناسلی، پوست و حتی دستگاه گوارش نفوذ کند و عفونت‌های شدیدتری ایجاد کند. علاوه بر این، در صورت عدم درمان به‌موقع، برفک دهان باعث التهاب و درد در دهان نوزاد شده که ممکن است به مشکلات بیشتری در تغذیه و رشد نوزاد منجر شود.

تأثیر بر شیردهی و رشد نوزاد

برفک دهان نوزاد تأثیر منفی بر شیردهی دارد، زیرا نوزاد ممکن است به دلیل درد و ناراحتی در دهان خود، نتواند به‌طور مؤثر و راحت از سینه مادر تغذیه کند. این مشکل منجر به کاهش میزان شیر مصرفی و در نتیجه مشکلات رشد نوزاد شود. علاوه بر این، درد ناشی از برفک باعث بی‌قراری و گریه‌های طولانی‌مدت نوزاد می‌شود.

جمع بندی

برفک دهان نوزاد یک عارضه شایع است که با شناسایی سریع و درمان به‌موقع قابل کنترل و درمان است. این مشکل معمولاً علائمی چون لکه‌های سفید در دهان، درد و بی‌قراری نوزاد و مشکلات تغذیه‌ای را به همراه دارد. اگرچه برفک دهان در بیشتر موارد خطرناک نیست، ولی در صورت عدم درمان، به مشکلات جدی‌تری مانند گسترش عفونت و تأثیر منفی بر رشد نوزاد منجر می‌شود. استفاده از داروهای ضد قارچ، رعایت بهداشت دهان و لوازم تغذیه نوزاد و تقویت سیستم ایمنی از روش‌های مؤثر پیشگیری و درمان است.

سوالات متداول

درمان قطعی برفک دهان نوزاد چیست؟

درمان قطعی برفک دهان نوزاد معمولاً شامل استفاده از داروهای ضد قارچ مانند نیستاتین یا ژل‌های مخصوص است که به صورت مستقیم به نواحی آلوده دهان نوزاد اعمال می‌شود. رعایت بهداشت دهان و لوازم تغذیه نوزاد نیز از مهم‌ترین اصول درمانی است. استفاده از گلاب برای برفک دهان نوزاد نیز توصیه می‌شود.

علت خوب نشدن برفک دهان نوزاد چیست؟

علت خوب نشدن برفک دهان نوزاد ممکن است ناشی از درمان نادرست یا ناقص باشد. در برخی موارد، اگر داروها به‌طور صحیح تجویز یا استفاده نشوند یا اگر بهداشت دهان و لوازم تغذیه به درستی رعایت نشود، برفک ممکن است بهبود نیابد. علائم برفک دهان نوزاد را بشناسید و هرچه سریع‌تر برای درمان آن اقدام کنید.

فرق برفک دهان نوزاد با دلمه شیر چیست؟

فرق برفک دهان نوزاد با دلمه شیر در این است که برفک دهان ناشی از عفونت قارچی است که به صورت لکه‌های سفید در دهان ظاهر می‌شود، در حالی که دلمه شیر معمولاً به دلیل باقی‌ماندن شیر در دهان نوزاد ایجاد می‌شود و به راحتی با شستشوی دهان از بین می‌رود. با توجه به علت برفک دهان نوزاد باید برای درمان آن اقدام کنید.